Σαμάρας, Σπύρος

Έλληνας συνθέτης (Κέρκυρα 1861 ή 1862 – Αθήνα 1917). Τα πρώτα του μουσικά μαθήματα τα πήρε στη γενέτειρα του με το συμπολίτη του συνθέτη Σπύρο Ξύνδα. Το 1871 έρχεται στην Αθήνα, όπου σπουδάζει στο νεοσύστατο τότε Ωδείο Αθηνών, ενώ παράλληλα συνθέτει τα πρώτα του μουσικά έργα, μερικά από τα οποία εκτελούνται με επιτυχία σε δημόσιες συναυλίες. Το 1882, με επιχορήγηση του μαρκήσιου Ντε - Σαιντ - Ιλαίρ και της πριγκίπισσας Τουμπέσκο, φεύγει για το Παρίσι, όπου τελειοποιεί τις σπουδές του με το διάσημο Γάλλο συνθέτη Λεό Ντελίμπ. Το 1886, σε ηλικία 24 ή 25 ετών, η θριαμβευτική επιτυχία της τρίπρακτης όπεράς του Φλόρα Μι-ράμπιλις στο ΜΛάνο, γίνεται αφορμή να αποχτήσει διεθνή φήμη και να συγκαταλέγει ανάμεσα στους πρωτεργάτες του «βερισμού», πλάι στους Λεονκαβάλο, Μασκάνι και Πουτσίνι. Από τότε και μέχρι το 1910 ο Σ. ταξιδεύει συνεχώς σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις, ιδιαίτερα μάλιστα της Ιταλίας, συνδέεται με τις διασημότερες προσωπικότητες της εποχής του και γνωρίζει θριαμβευτικές επιτυχίες με τις παραστάσεις μελοδραματικών έργων του στις εγκυρότερες σκηνές της Ευρώπης. Έτσι το 1888 παίζεται στη Ρώμη η προγενέστερη της Φλόρα Μιράμπιλις όπερά του Medge- το 1891 στο Μιλάνο η Lionella- το 1894 η Μάρτυς εγκαινιάζει το «Teatro Lirico Internazionale» (Διεθνές Λυρικό θέατρο) του Μιλάνου· το 1895 και 1903, αντίστοιχα, πρωτοπαίζονται, και πάλι στο Μιλάνο, οι όπερές του Η εξημερωμένη ερινύς και Ιστορία αγάπης. Το 1905 στη Γένουα η Δεσποινίδα ντε Μπελ Ιλά που επαναλαμβάνεται έπειτα πολλές φορές σε άλλα θέατρα της Ιταλίας καθώς και στο Παρίσι)· τέλος, το 1908 πρωτοπαίζεται στη Φλωρεντία η Ρεα, ενώ η Φλόρα Μιράμπιλις επαναλαμβάνεται, με θριαμβευτική πάντα επιτυχία, το 1889 στην Κέρκυρα και το 1911 στο τότε Δημοτικό θέατρο Αθηνών. Το 1911 ο Σ. εγκατασταίνεται οριστικά στην Αθήνα, όπου όμως η έλλειψη κάθε μελοδραματικής παράδοσης και η ανυπαρξία μόνιμων μελοδραματικών θιάσων τον αναγκάζουν να εγκαταλείψει το πεδίο της σοβαρής όπερας και να στραφεί προς την οπερέτα· όπως αναφέρθηκε πολύ χαρακτηριστικά, ο Σ. «άλλοτε εζούσε διά να εργάζεται, τώρα εργάζεται διά να ζη». Έτσι το 1914 πρωτοπαίζεται στο τότε Δημοτικό θέατρο Αθηνών η οπερέτα Πόλεμος εν πολέμω, το 1915 η Πριγκίπισσα της Σάσσωνος και το 1916 η Κρητικοπούλα. Συνθέτης με στιγμές μεγαλοφυΐας, πληθωρικός και πρωτότυπος, με ασφαλή, σχεδόν ενστικτώδη, γνώση των δραματικών απαιτήσεων του θεάτρου (υποστηρίχτηκε ότι η γνωστή άρια «γέλα παλιάτσο» από την όπερα του Λεονκαβάλο Παλιάτσοι «είναι πιστή αντιγραφή της εν τη Λιονέλλα του Σαμάρα ρομάντσας») και ασφαλώς ο σημαντικότερος εκπρόσωπος της επτανησιακής μουσικής σχολής, ο Σ., άφησε στο μελοδραματικό τομέα ένα έργο που, όσο κι αν στάθηκε πρωτοποριακό τη στιγμή της εμφάνισης του, δεν κατόρθωσε να επιζήσει του δημιουργού του και τελικά έπεσε θύμα του χρόνου, που επέβαλε στο διεθνές προσκήνιο άλλα αντίστοιχα έργα δυνατότερα και πιο αντιπροσωπευτικά. Ο Σπ. Σαμαράς (προτομή του Μ. Τόμπρου), σημαντικός εκπρόσωπος της επτανησιακής μουσικής σχολής και συνθέτης πληθωρικός και πρωτότυπος, με στιγμές μεγαλοφυΐας (Εθνικός Κήπος, Αθήνα).